Uwaga! To się psuje: układ hamulcowy

Sprawne hamulce to podstawa bezpieczeństwa. Za każdą niesprawność w układzie hamulcowym można zapłacić życiem lub zdrowiem. Odpowiadamy na najczęstrze pytania:

1. Jak działa układ hamulcowy?
2. Jak dbać o układ hamulcowy?
3. Jak odpowietrzyć układ hamulcowy?
4. Jakie są awarie układu hamulcowego?
5. Jak zbudowany jest układ hamulcowy?

 

Jak działa układ hamulcowy?

Podstawowym typem układu hamulcowego, który znajdziemy w naszych pojazdach, jest hydrauliczny układ hamulcowy. Działa na zasadzie pompy hamulcowej. Kierowca, naciskając pedał hamulca, doprowadza do tłoczenia płynu hamulcowego do tłoczków znajdujących się przy cylindrach hamulców kół, które dociskają klocki hamulcowe do tarczy, dzięki czemu pojazd hamuje, co prowadzi do jego zatrzymania. Proces ten odbywa się dzięki wykorzystaniu pompy hamulcowej. W momencie, gdy pedał hamulca zostaje zwolniony, płyn hamulcowy wraca do pompy, a tłoczek – do swojego pierwotnego miejsca. Największym plusem stosowania hamulca hydraulicznego jest fakt, iż siła hamowania jest równo rozkładana na prawe i lewe koło. Cały układ jest zasilany podciśnieniem z układu dolotowego silnika, a co za tym idzie – w momencie zatrzymania pracy silnika układ przestaje być wspomagany, co w efekcie znacząco ogranicza jego skuteczność. 
Od dłuższego czasu zasada działania układów pozostała niezmieniona, ale coraz częściej słyszy się o wprowadzeniu hamulców elektrycznych. Byłaby to zapewne rewolucja w tej dziedzinie. 

 

5 wskazówek jak dbać o układ hamulcowy

1. Nie czekaj, aż drobna usterka układu hamulcowego spowoduje większą awarię systemu.
Jeśli układ hamulcowy w Twoim samochodzie przestaje działać prawidłowo natychmiast zgłoś awarię do GetHelp.pl. Jak zgłosić awarię czytaj tutaj. Zużyte klocki hamulcowe powodują uszkodzenie tarcz, piski z kół świadczące o niewłaściwym działaniu zacisków hamulcowych przyspieszają zużywanie klocków i tarcz. Zużyte lub niskiej jakości klocki mogą pękać lub nawet łamać się co grozi nagłym zablokowaniem kół.  Nie czekaj, aż elementy zużyją się do końca. Każdy zepsuty element wpływa na długość drogi hamowania i Twoje bezpieczeństwo.

2. Monitoruj stan przewodów hamulcowych.
Samochody jeżdżące po polskich drogach na pewno nie są mało wyeksploatowane, dlatego czas na proste uwagi serwisowe. Wielu kierowców myśli często, że najsłabszym ogniwem układu hamulcowego są elastyczne przewody, łączące zacisk hamulca z nadwoziem samochodu.  Przewody elastyczne może i są poddawane morderczym próbom na wyginanie i rozciąganie, ale mają jedną ogromną zaletę: nie korodują w przeciwieństwie do metalowych. Nagły wyciek płynu hamulcowego oznacza brak hamulców! Dlatego tak bardzo ważna jest cykliczna kontrola przewodów hamulcowych oraz ich okresowa wymiana.

3. Regularnie wymieniaj płyn hamulcowy.
Płyn hamulcowy należy okresowo wymieniać w całym układzie wtedy, kiedy przewiduje to producent samochodu. O elementach eksploatacyjnych więcej czytaj tutaj. Płyn hamulcowy z wiekiem absorbuje wilgoć. Kiedy nazbiera się jej odpowiednio dużo, podczas mocnego hamowania mogą powstać korki parowe i pedał hamulca „wpadnie w podłogę”.

Pamiętaj, że kiedy coś takiego się stanie w Twoim aucie, prawdopodobnie będziesz kompletnie bezradny i przerażony a dodatkowo nie będziesz mógł zatrzymać samochodu. Dlatego, aby temu zapobiec, zadbaj o terminowe wymiany płynu hamulcowego w samochodzie. W przypadku unieruchomienia auta na drodze gwarancja GetHelp.pl jest niezbędna. Sam zobacz dlaczego gwarancja jest niezbędna tutaj.

4. Planuj hamowanie tak, aby tarcze mogły odprowadzić ciepło.
To bardzo ważna uwaga. Jeżeli przed Tobą jest długi zjazd, to jeśli hamowanie silnikiem okaże się niewystarczające, pilnuj, aby prędkość jazdy nie wzrastała poprzez odpowiednie, stałe naciskanie na pedał hamulca. Pulsacyjne hamowanie przez dłuższy czas podczas jazdy pozwala tarczom odprowadzić ciepło i pozwala nie przegrzać hamulców.

5. Zwróć uwagę na dokładność mechaników
Dobry warsztat dba o jakość zleconej pracy. Wymiana tarcz i klocków wiąże się z dokładnym oczyszczeniem piasty, zacisku i prowadnic oraz rutynowej kontroli stanu przewodów hamulcowych. Bez tego nawet najlepsze elementy mogą się przedwcześnie zużyć. Upewnij się, że mechanik o tym pamięta.

 

Jak odpowietrzyć układ hamulcowy?

O zapowietrzeniu układu hamulcowego mówimy wtedy, gdy do przewodów hamulcowych przedostaje się powietrze. Dzieje się tak m.in. wskutek zagotowania się przestarzałego płynu hamulcowego. Przyczyną nieszczelności, która doprowadza do przedostania się pęcherzyków powietrza do układu, może być również uszkodzenie któregoś z jego elementów, powstałe np. podczas wymiany klocków czy tarcz hamulcowych.

W pojazdach samochodowych, które nie posiadają układu ABS, odpowietrzanie hamulców obejmuje następujące kroki:
- odpowietrzamy cylinderek hamulcowy lub zacisk tylnego prawego koła,
- odpowietrzamy cylinderek hamulcowy lub zacisk tylnego lewego koła,
- odpowietrzamy zacisk przedniego prawego koła i lewego koła

Trzeba zdejmować kolejno kapturki zaworu odpowietrzania cylinderka hamulcowego z zaworu odpowietrzania, oczyścić zawór i nałożyć na niego czysty przezroczysty przewód, którego drugi koniec umieszcza się w naczyniu wypełnionym do połowy płynem hamulcowym. Druga osoba, siedząc w samochodzie, odpowietrzającej poszczególne zawory, zaczyna pompować pedał hamulca aż do chwili wytworzenia ciśnienia w układzie hamulcowym. Odczuwalne będzie to przez rosnący opór pedału. Następnie wciskamy i przytrzymujemy pedał hamulca, odkręcamy o pół obrotu zawór odpowietrzający, w wyniku czego do naczynia zacznie płynąć płyn hamulcowy. Po wyczuwalnym spadku ciśnienia płynu zakręcamy zawór odpowietrzający i powtarzamy operacje. 

 

Najczęstsze awarie układu hamulcowego

Zużycie elementów układu hamulcowego takich jak klocki i tarcze hamulcowe to naturalny proces. Oba te podzespoły zalicza się do elementów eksploatacyjnych podlegających okresowej wymianie. Bez stuprocentowo sprawnych hamulców nie może być mowy o bezpiecznej jeździe. Niby każdy o tym wie, ale i tak w zastraszająco wielu autach kondycja układu hamulcowego jest fatalna. Często wynika to z niefrasobliwości kierowców, którzy doskonale zdają sobie sprawę z usterek i świadomie zwlekają z naprawą. Są jednak i osoby do końca przekonane o stuprocentowej sprawności swego samochodu, które o tym, że jest inaczej, dowiadują się albo od diagnosty, albo – co kończy się znacznie gorzej – w chwili, kiedy bezskutecznie próbują zatrzymać auto przed przeszkodą. Tylko nieliczne defekty układu hamulcowego dają o sobie znać znienacka. Większość usterek daje wcześniejsze objawy a czasami do poważnych awarii dochodzi w wyniku zaniedbań kierowcy. Zobacz jakie elemnty GetHelp.pl pokrywa w ramach gwarancji -> tutaj.

• Awarie ABS

O tym, że w systemie występuje jakaś niesprawność, dowiemy się poprzez zapalające się na desce rozdzielczej kontrolki. Często usterki ujawniają się tylko w specyficznych warunkach, np. po deszczu lub podczas jazdy po nierównych nawierzchniach.

Czym objawiają się usterki ABS-u?
- zapaleniem się kontrolki układu,
- blokowaniem kół podczas gwałtownego hamowania,

Przyczyny awarii:
- zanieczyszczenie czujników w samochodzie,
- zużycie klocków i tarcz hamulcowych

Klocki i tarcze to elementy eksploatacyjne układu hamulcowego, więc ich stopniowe zużywanie się jest zjawiskiem zupełnie normalnym. Na jak długo jednak powinny wystarczyć? Tego nie da się precyzyjnie określić. Wiele zależy od techniki jazdy oraz tego w jakich warunkach eksploatowany jest samochód.

Do przedwczesnego zużycia okładzin ciernych dochodzi tak naprawdę zwykle z winy kierowców. Najczęściej powodem jest niewłaściwa technika jazdy, np. długotrwałe hamowanie podczas jazdy po drogach górskich (zamiast hamowania silnikiem) albo ciągłe trzymanie stopy opartej na pedale hamulca. Prowadzi to do przegrzewania tarcz, czego efektem jest szybsza korozja a okładziny cierne klocków hamulcowych mogą się wykruszać. Jeśli na dodatek przy mocno rozgrzanych hamulcach auto z impetem wjedzie w głęboką kałużę, to może to spowodować zniekształcenie lub wręcz popękanie tarcz. W najlepszym przypadku konsekwencje tego będą odczuwalne jako tzw. bicie podczas hamowania, ale nie da się wykluczyć i takiej sytuacji, że przy ostrym hamowaniu tarcza po prostu się rozsypie!

Problemy z elementami ciernymi mogą też wynikać również z niewłaściwego działania zacisków hamulcowych, blokujących się tłoczków oraz skorodowanych prowadnic, w których poruszają się klocki. Usterki te powodują, że podczas jazdy hamulce nieustannie się nagrzewają. Usterki takie zwykle spowodowane są dłuższymi postojami samochodu np. w komisach samochodowych. Dlatego też w chwili zakupu auta należy dokładnie sprawdzić ich stan przed podje ciem decyzji o zakupie. Zapieczone hamulce zwykle wracają do pełnej sprawności w procesie eksploatacji auta, jednak w wielu przypadkach niezbędna jest interwencja mechanika. 

Objawy zużycia tarcz i klocków hamulcowych:
- smród spalenizny
- metaliczny dźwięk tarcia
- nagrzewające się w czasie jazdy felgi
- hałasy, wibracje i „bicie” tarcz podczas hamowania

• Usterki hamulca ręcznego

Jedną z najczęstszych usterek hamulca ręcznego jest zablokowanie lub zerwanie linki hamulca ręcznego lub nierównomierne hamowanie na dwóch tylnych kołach. Jest wiele czynników, które mogą wpływać na jego usterki. Do najczęstszych zalicza się nieprawidłową eksploatację, zły montaż czy słabą jakość zastosowanych komponentów. Powodem zmniejszenia skuteczności hamowania może być spadek ciśnienia w układzie hamulcowym. Podobne skutki przynosi wadliwe działanie systemu ABS, a także samoczynnego korektora hamowania kół tylnej osi, bądź uszkodzone zawory sterujące lub hamulcowe. Częstą usterką jest również nieszczelność cylinderka hamulcowego.

Objawy usterek hamulca?
- pisky
- blokowanie kół
- korozja elementów układu,

• Pompa hamulcowa

Pompa hamulcowa w układzie hamulcowym odpowiada za transport płynu hamulcowego do hamulców podczas zatrzymania samochodu. W ramach gwarancji Premium GetHelp.pl pokrywa koszty naprawy pompy hamulcowej. Obsługiwana jest przez dźwignię uruchamianą podczas naciskania pedału hamulca przez kierowcę. Znajduje się ona bezpośrednio za wzmacniaczem siły hamowania przymocowanym do pedału hamulca. Poprzez nacisk wywarty na dwa obwody hamulcowe płyn uruchamia tarcze, które zatrzymują klocki hamulcowe (hamulec tarczowy). Jeżeli mamy do czynienia z układem pompy hamulcowej zazwyczaj wykorzystuje się technologię pompy tłokowej.

Objawy awarii pompy hamulcowej:
- miękki wpadający w podłogę pedał hamulca,
- duży spadek skuteczności hamowania,
- wyciek płynu hamulcowego,

 

Budowa układu hamulcowego

We współczesnych samochodach stosuje się wyłącznie hamulce uruchamiane hydraulicznie,
a cały układ hamulcowy składa się z dwóch obwodów. Rozwiązanie to jest stosowane dla zapewnienia jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa podczas awarii. W razie usterki jednego z układów, drugi pozostaje aktywny i jest w stanie w bezpieczny sposób zatrzymać pojazd. Jeden obwód obejmuje przednie lewe koło oraz tylne prawe, natomiast drugi – pozostałe. Podstawowym elementem układu jest pompa hamulcowa, która posiada dwie sekcje dla dwóch obwodów. Obok pompy hamulcowej jest umieszczony zbiornik, w którym znajduje się płyn hamulcowy, stale znajdujący się w układzie. Niedopuszczalne jest dostanie się powietrza do układu, dlatego przy wymianie płynu czy klocków hamulcowych należy zwrócić szczególną uwagę na odpowiednie odpowietrzenie układu. Obserwując poziom płynu hamulcowego, można zauważyć jego stopniowy spadek i jest to zupełnie naturalny proces, ponieważ wraz ze zużyciem klocków hamulcowych tłoczki muszą się bardziej wysunąć, aby odpowiednio „docisnąć” klocki do tarczy. Wraz z większym wysunięciem się tłoczków hamulcowych w układzie musi znaleźć się więcej płynu, stąd stopniowy spadek jego poziomu. Oczywiście, jeżeli jego ilość zmniejsza się w bardzo szybkim tempie, należy sprawdzić szczelność. Pamiętajmy, że od stanu technicznego układu hamulcowego zależy nasze życie. W większości pojazdów niski poziom płynu hamulcowego jest sygnalizowany komunikatem na desce rozdzielczej pojazdu.

 

Układ hamulcowy składa się z hamulca:

• Podstawowego – inaczej zwanego roboczym,

• Dodatkowego – zwany potocznie hamulcem ręcznym (układ dźwigni i cięgien.

Współczesne układy hamulcowe są wyposażone w układy wspomagające podciśnieniowo siłę hamowania, przez co nie trzeba używać dużej siły naciskając na pedał hamulca, jak miało to miejsce w starszych pojazdach. Układ zbudowany jest dwuobwodowo w celu zwiększenia bezpieczeństwa, w momencie uszkodzenia jednego obwodu drugi nadal może swobodnie tłoczyć płyn hamulcowy, choć siła hamowania jest dużo mniejsza.

 

Działanie układu hamulcowego

Podstawowym typem układu hamulcowego, który znajdziemy w naszych pojazdach, jest hydrauliczny układ hamulcowy. Działa na zasadzie pompy hamulcowej. Kierowca, naciskając pedał hamulca, doprowadza do tłoczenia płynu hamulcowego do tłoczków znajdujących się przy cylindrach hamulców kół, które dociskają klocki hamulcowe do tarczy, dzięki czemu pojazd hamuje, co prowadzi do jego zatrzymania. Proces ten odbywa się dzięki wykorzystaniu pompy hamulcowej. W momencie, gdy pedał hamulca zostaje zwolniony, płyn hamulcowy wraca do pompy, a tłoczek – do swojego pierwotnego miejsca. Największym plusem stosowania hamulca hydraulicznego jest fakt, iż siła hamowania jest równo rozkładana na prawe i lewe koło. Cały układ jest zasilany podciśnieniem z układu dolotowego silnika, a co za tym idzie – w momencie zatrzymania pracy silnika układ przestaje być wspomagany, co w efekcie znacząco ogranicza jego skuteczność. 
Od dłuższego czasu zasada działania układów pozostała niezmieniona, ale coraz częściej słyszy się o wprowadzeniu hamulców elektrycznych. Byłaby to zapewne rewolucja w tej dziedzinie. 

 

PAMIĘTAJ!

• Szczegółowe sprawdzenie układu hamulcowego powinno mieć miejsce co 15 tys. km. Dodatkowo zaleca się sprawdzenie go przed zimą i wiosną. Regularnie należy kontrolować stan klocków, tarcz, szczęk oraz poziom płynu hamulcowego. Więcej o elementach eksploatacyjnych czytaj tutaj. 

• Regularnie należy również sprawdzać stan hamulca dodatkowego (ręcznego) – głównie stan napięcia linki. Jej smarowanie pomoże uniknąć między innymi zamarznięcia hamulca zimą.

• Nie oszczędzaj na częściach i korzystaj z pomocy sprawdzonych mechaników. Tanie części nie zapewnią prawidłowego działania układu.

 

Przeczytaj więcej:
☞ Czym jest gwarancja? Warto mieć gwarancję na samochód używany? 
☞ 3 rzeczy, które należy zrobić po zakupie używanego samochodu
☞ Co zrobić w przypadku awarii na drodze?